Eerste grote lino (Nepalese tempel)

Spread the love

Een dikke maand geleden heb ik voor het eerst een grote linosnede gemaakt. Linosnede is een druktechniek waarbij je met speciale messen (gutsen) een negatief uitsnijdt en dat je daarna afdrukt. En tijdens een artistiek weekend met enkele vrienden heb ik me voor het eerst gewaagd aan een echt werkstuk: een Nepalese tempel.

Mijn set linogutsen heb ik al een hele tijd geleden gekocht en bij een doe-het-zelfzaak in Antwerpen heb ik ooit een hele lading restjes vloerbekleding meegekregen, maar meer dan stempels had ik er nooit mee gemaakt. Enter Artistiek Weekend #2: je met vrienden en gelijkstemden een weekend terugtrekken om creatief bezig te zijn. Tekenen, lassen, schilderen, beeldhouwen, boomklimmen, … Whatever tickles your fancy, gelijk ze zeggen. Het ideale moment voor mij om eens verder te gaan dan 4 op 7 cm, het maximaal formaat van mijn stempelkussens.

Een onderwerp had ik nog niet direct in gedachten, maar dat had ik snel genoeg gevonden: Ik besloot om een klein cadeautje te maken voor de mensen bij wie ik die zondag Nepalees nieuwjaar ging vieren: een Nepalese tempel op een heuveltop.

Tussen mijn facebookfoto’s vond ik snel een mooie foto van de heuveltop, maar niet direct van het soort tempel dat ik in gedachten had, dus dan maar googlen. Het resultaat was beter dan verwacht: onmiddellijk de Indreshwar Mahadev Temple van Panauti, niet “het soort”, maar exact de tempel waar ik naar op zoek was. Naast elkaar ziet dat er ongeveer zo uit:

Met die twee beelden voor mijn neus ging ik aan de slag en maakte ik een schets

die ik daarna overzette op een oud stuk vloerbekleding met een alcoholstift. Onder het moto op een oud vel linoleum moet je leren snijden, werk ik namelijk voornamelijk met restjes vloerbekleding. In eerste instantie om vrolijk te kunnen experimenteren en snelle sneden te maken voor een kaartje of een stempel die je slechts één keer gebruikt zonder naar de prijs te moeten kijken: een vel linoleum van 49 cm² kost al gauw 10 euro, da’s niet reusachtig duur, maar doet je toch twee keer nadenken voor je er in begint te snijden.

Ondertussen is er een extra reden waarom ik van die oude vloerbekleding houdt: hij bestaat namelijk uit 3 lagen: een zwarte rubberen onderlaag, een witte linoleum tussenlaag en een plastic bovenlaag. Aangezien de toplaag weleens een structuur heeft, keer de vellen om en snijd ik in de rubberen  laag. Als beginnend linosnijder heeft dat zo zijn voordelen:

  • Om te beginnen zie je hoe diep je snijdt: zolang je zwart ziet, zit je nog niet door het rubber en zit je waarschijnlijk niet diep genoeg. Is het grijs dan zit je in de risicozone, maar is het waarschijnlijk niet zichtbaar. Zie je wit dan zit je goed. Is het wit ook weg, dan moet je oppassen, want als je niet oppast, steek je erdoor.
  • Daarnaast geeft dat zwart op wit ineens een duidelijk beeld van je afdruk: Aan de zwarte vlakken blijft de inkt hangen, de witte groeven komen dus overeen met de achtergrond van het papier waarop je drukt, maar dan natuurlijk in spiegelbeeld. Dat duidelijke contrast zie je ook op de foto hieronder (waarop ik de lucht aan het uitsnijden was). Vergelijk dat bijvoorbeeld met dit schaap.

De lucht hierboven was ook wel een uitdaging. Als je een lino maakt heb je in principe slechts 2 opties: 1 en 0, ofwel staat er iets ofwel staat er niets. Als je de afdruk achteraf niet inkleurt, kan je dus verschillende vlakken niet onderscheiden doordat ze wat lichter of donkerder zijn. Je hebt geen tinten.

Daarenboven zijn grote lege vlakken (veel 0) ook nogal tricky: Als je ze niet helemaal egaal afschraapt blijven er kleine oneffenheden bestaan. Zowel bij het beinkten als bij het drukken kunnen ze te ver boven hun omgeving uitsteken en zo toch voor een afdruk zorgen.

Met die twee factoren houd je dus maar beter rekening. Een manier om dat op te vangen is te werken met structuren en motieven. Wat voor mij buiten kijf stond is dat de hemel wel helder moest zijn. Ik heb maar één kleur inkt, en die is vrij donker, maar het resultaat moest wel licht/positief overkomen. En er konden best een aantal vlakken overblijven om de kans op onbewuste en storende vlekken te voorkomen. Dus kwamen er wolkenslierten bij.

Eens je die eerste keuze gemaakt hebt, volgt de rest: de bomen werden dus donker, de grote heuvel ook. Op die manier kon het pad contrasteren met de tempel en de heuvel. Het rijstveld had al een duidelijke signatuur op de originele schets en de twee resterende heuvelflanken kregen dan maar een soort gras/rietveld over zich heen. Op dat moment wist ik nog niet goed wat ik met de tempel zelf zou doen.

Uiteindelijk (en na overleg met twee weekendcollega’s) besloten om alleen contouren van de tempel en zijn houtwerk uit te snijden.

Nog even een kader uitsnijden en klaar om te drukken. Ik heb geen  drukpers en aangezien ik nog nooit groter dan stempelformaat had gewerkt had ik zelf nog niet al te lang nagedacht over hoe ik ging drukken. Maar gelukkig wisten die twee weekendcollega’s raad. Als je geen drukpers hebt, dan gebruik je een lepel: Je legt het  beinkte snijwerk op het blad waarop je wil drukken, neemt een lepel in de hand met je duim in de “schep” en gaat daarmee in kleine cirkeltjes over het snijwerk terwijl je goed aandrukt. Als je dat een minuut of 5 volhoudt en geen enkel plekje overslaat, heb je een mooie afdruk. Als je dat niet doet, krijg je witte vlekken.

Zoals je ziet was ik wel enkele plekjes vergeten en was er ook klein reepje linoleum op de heuvel terechtgekomen, maar al bij al een mooie eerste druk. Omdat ik de volgende dag een afdruk cadeau wilde doen heb ik er natuurlijk nog enkele gemaakt, de vijfde zag er het beste uit, dus die is het geworden.

Volgende week meer in de categorie linografie.

Ben je geïnteresseerd in Nepal? Ga dan ook eens kijken op www.handnepal.be, een organisatie die werkt rond digitale geletterdheid in Nepal.

3 thoughts on “Eerste grote lino (Nepalese tempel)

  1. Prachtig, man.
    Hier staan er nog enkele dergelijke scans op verschijning te wachten.
    Tot de volgende!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *